«Κι α σου μιλώ με παραμύθια και παραβολές είναι γιατί τ’ ακούς γλυκότερα»,
αναφέρει ο Γ. Σεφέρης στο ποίημά του «Ο τελευταίος σταθμός»
Ένας αιώνας συμπληρώθηκε από την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης, που αποτέλεσε την τελευταία πράξη της τραγωδίας της Μικρασιατικής Καταστροφής. Ένας αιώνας από τότε που εκατομμύρια Έλληνες ξεριζώθηκαν από τις πατρογονικές τους εστίες, γλιτώνοντας από τη γενοκτονική βία των Νεότουρκων και του Κεμάλ (1914-1922) και αναζήτησαν τη σωτηρία τους στην Ελλάδα. Ένας αιώνας όπου οι πρόσφυγες με την εργατικότητα και την αξιοσύνη τους συνέβαλαν καθοριστικά στην ανόρθωση της πατρίδας μας κι έγιναν αναπόσπαστο και πρωτοπόρο στοιχείο της, πρωταγωνιστώντας στους αγώνες της ειρήνης αλλά και στο έπος του ’40 και της Εθνικής μας Αντίστασης. Χωρίς αμφιβολία, η υποδοχή, περίθαλψη, αποκατάσταση και κοινωνική ένταξη των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής, εγχείρημα που συνδέεται αναπόσπαστα με την περίοδο της Δεύτερης Ελληνικής Δημοκρατίας (1924-1935), υπήρξε το μεγαλύτερο ειρηνικό επίτευγμα του ελληνικού κράτους τον εικοστό αιώνα.
Πώς να μιλήσεις στη νέα γενιά γι’ αυτά τα γεγονότα που καθόρισαν την Ελλάδα του σήμερα, καθώς όσο μεγαλώνει η χρονική απόσταση μειώνεται η εξοικείωση με τα γεγονότα και η κατανόησή τους;
Επιλέξαμε να αφήσουμε τα κειμήλια να διηγηθούν την ιστορία τους στους νέους. Την ιστορία της εικόνας, που κυνηγημένοι Έλληνες κρύψανε σ’ ένα πηγάδι για να τη σώσουν. Των κοσμημάτων της γιαγιάς, των ασπρορούχων, του σερβίτσιου για το κέρασμα του γλυκού, όλων όσα έφεραν μαζί τους, μαζί με τις παραδόσεις και την εργατικότητά τους. Μέσα από τα ίδια τα κειμήλια αναδύεται η ιστορία που δεν διδάσκεται, που βρίσκεται πέρα από τις σελίδες των βιβλίων. Η ιστορία των προσφύγων που υποδέχθηκε το Ηράκλειο, των ανθρώπων που παρά τις δυσκολίες ρίζωσαν στην πόλη μας, δημιούργησαν μία καινούρια ζωή κι έκαναν το Ηράκλειο και την Κρήτη νέα πατρίδα τους.
Η έκθεση, στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου και οι παράλληλες εκδηλώσεις που οργανώνει ο Δήμος Ηρακλείου με τίτλο «1923-2023: Ένας αιώνας. Μία κοινωνία. Ηράκλειο: Ο τόπος που μας ένωσε. 100 χρόνια από τη Συνθήκη της Λωζάννης και την ανταλλαγή των πληθυσμών», στόχο έχουν να έρθουν οι νέοι σε επαφή με τη νεότερη ιστορία του τόπου, να δουν και να αγγίξουν τα κειμήλια, να αποκτήσουν ακούσματα και παραστάσεις. Για να γίνουν οι νέοι μας κοινωνοί της Ιστορίας της πατρίδας μας. Για να κρατήσου με άσβεστη τη Μνήμη και να διεκδικήσουμε ένα μέλλον ειρήνης, ελευθερίας, δικαιοσύνης και δημοκρατίας!
Δέσποινα Ι. Συγγελάκη
Αντιδήμαρχος Εθελοντισμού, Νεολαίας, Οργάνωσης
και Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Επιπτώσεων Κατάστασης Έκτακτης Ανάγκης
